Ben jij media(on)wijs?

We leven in een wereld waarin (sociale) media altijd en overal aanwezig zijn. Maar zijn we voldoende in staat om deze media goed en veilig te gebruiken? De Week van de Mediawijsheid brengt deze belangrijke vraag plus de antwoorden onder de aandacht.

Recent onderzoek, uitgevoerd door Kantar-Public in opdracht van Netwerk Mediawijsheid, onthult enkele zorgelijke feiten. Maar liefst 58% van de volwassen Nederlanders is onvoldoende mediawijs. Dit betekent dat een aanzienlijk deel van de bevolking moeite heeft om zich zeker en effectief te bewegen in een wereld vol (sociale) media. Onder jongeren is dit percentage zelfs nog hoger.

Onbetrouwbaar
Deze cijfers zijn meer dan zomaar statistieken. Ze laten een dieperliggend probleem zien. Veel mensen worstelen met de snelle ontwikkelingen in de digitale wereld. De vraag of je een bepaalde app moet downloaden, op een link moet klikken of een account op een nieuw platform moet aanmaken kan leiden tot onzekerheid, angst en soms ook financiële schade. Een ander zorgwekkend aspect is het gebrek aan bewustzijn hoe media echt werken. Zo is 77% van de Nederlanders zich niet bewust van de verdienmodellen achter (internet)bedrijven. Dit gebrek aan kennis kan leiden tot misleiding. Bovendien is er een groeiende ongevoeligheid voor online negativiteit. Een derde van de Nederlanders komt maandelijks online grensoverschrijdend gedrag tegen, maar maakt hier zelden melding van.

Nepnieuws
Zo’n 70% van de populatie denkt niet na over de kleuring van het nieuws. Meer dan de helft van de volwassenen lijkt niet bezorgd te zijn over nepnieuws en desinformatie; een percentage dat wederom nog hoger onder jongeren is. Maar laat het ons helemaal koud? In tegendeel. De 24/7 stroom ellende die via de media wordt gestort, zoals oorlogen, aanslagen, overstromingen, aardbevingen, raakt ons wel degelijk. Het kan zelfs leiden tot fysieke klachten zoals vermoeidheid, lusteloosheid, slapeloosheid en zelfs depressies.

Nieuwsdieet
“Is er nog een keer leuk nieuws?”, hoorde ik onlangs iemand vertwijfeld uitroepen. En vulde dit aan met: “Ben jij al op nieuwsdieet? Ik lees geen kranten meer en kijk alleen op zondagavond het weekoverzicht bij het RTL Nieuws. “Ik snap best dat sommige mensen tijdelijk of helemaal afhaken bij het nieuws”, zegt onderzoekster Kiki de Bruin in Trouw. Zij promoveert op onderzoek naar nieuwsmijders. Mensen die voor kortere of langere tijd stoppen met het consumeren van nieuwssnacks. Het is vooral de niet aflatende stroom aan berichten die nieuwsmijders nekt. “Nieuwsmijder Danielle Choudary zegt in dezelfde krant: “Sinds ik het nieuws niet meer volg, heb ik echt een positievere kijk op het leven gekregen.” Maar waarom volgen mensen dan alleen slecht nieuws? “We zijn evolutionair geprogrammeerd om onze omgeving voortdurend te scannen op gevaar. Op slecht nieuws dus. We moeten inschatten of iets voor ons een bedreiging vormt”, legt filosoof Miriam Rasch in het Algemeen Dagblad uit.

Maar hoe kunnen we onze mediawijsheid verbeteren en ons beschermen tegen de negatieve aspecten? Hier zijn enkele tips:

Zet notificaties en pushberichten uit om de constante stroom van informatie te minimaliseren.
Beperk het checken van nieuws en sociale mediakanalen tot maximaal twee keer per dag.
Zoek naar verdieping in plaats van je te laten leiden door nieuwskoppen. Podcasts of verdiepende websites kunnen hierbij helpen.
Vermijd het volgen van live blogs en het zogenaamde ‘doomscrollen’ (op zoek naar nog meer ellende).
Volg positieve accounts.
Word fan van constructieve journalistiek; media die niet alleen problemen belichten, maar ook oplossingen bieden.

De Week van de Mediawijsheid is een uitgelezen kans om stil te staan bij onze relatie met (sociale) media. Het is tijd om grenzen te stellen en hier bewuster mee om te gaan. Met de hashtag #hierniet roept Netwerk Mediawijsheid organisaties op om zich hier hard voor te maken. Sterk Werk Communicatie werkt hier van harte aan mee.

https://www.weekvandemediawijsheid.nl/