Hoe hebben hybride werken en de aanhoudende onzekerheden rondom de coronapandemie invloed op werkstress? Psycholoog Iris Bergwerff-van der Giessen, afgestudeerd in de klinische psychologie, geeft antwoord. Met The Satisfactory Project, beoogt zij uitval op de werkvloer door psychische klachten te voorkomen.
Tijd voor een recap
‘’Als je één woord moet noemen dat de afgelopen periode samenvat dan is dat: rollercoaster. Dit komt doordat alles steeds wisselt. Je zag dat mensen in het begin stress kregen van de vele veranderingen die we doormaakten, maar ook snel de voordelen van bijvoorbeeld thuiswerken ervaarden. Mensen kwamen erachter dat zij werk en privé effectief konden combineren, wat vanzelf zorgde voor minder werkstress. Naarmate de tijd vorderde en het weer drukker werd, ervaarden mensen juist weer meer stress, omdat de balans tussen werk en privé was verstoord en men niet wist hoe ze deze twee moesten combineren’’, aldus Iris. Toen het thuiswerkadvies verviel, zorgde dat weer voor stress bij medewerkers, aangezien deze verandering vragen opriep als: ‘Wat moet ik allemaal loslaten en opgeven van mijn persoonlijke leven?’
Iris Bergwerff-van der Giessen
Hoe komt het toch dat mensen zo lastig met veranderingen om kunnen gaan? Iris: ‘’Ons brein is in alles gericht op kortetermijnbevrediging. Dit was vroeger al zo. Als er een leeuw uit de bosjes sprong, moest je eerst zorgen dat je wegrende in plaats van te bedenken waar je die avond je kamp opzette. Dat is het evolutieverhaal. Naar mijn mening gebeurt dat nu ook. Ofwel mensen zien op korte termijn de voordelen van maatregelen, maar we onderschatten wat de langetermijneffecten zijn van dergelijke veranderingen.
‘’Ik heb het idee dat mensen klaar zijn met de lange adem’’
Wat is het verschil tussen nu en de tijd dat corona uitbrak, merk jij iets aan waar mensen meezitten? Iris: ‘’Wellicht is het projectie, omdat ik het ook bij mijzelf herken, maar ik heb wel het idee dat steeds meer mensen klaar zijn met ‘de lange adem’. In eerste instantie kan je nog meebewegen, dingen veranderen en probeer je het positief te zien. Maar als er te veel onzekerheid blijft, merk je op een gegeven moment dat die energie om het positief op te pakken opraakt. Ik merk in mijn inloopspreekuren dat mensen er een beetje klaar mee zijn.” Mensen willen volgens Iris duidelijkheid over hoe de balans tussen werk en privéleven eruit gaat zien.
Teamgevoel ervaren
Sommige medewerkers vinden het lastig om weer naar kantoor te gaan. Hoe kunnen zij hier mee omgaan? ‘’Je moet er open over zijn, want hoe meer je dingen binnenhoudt, hoe groter het ding wordt. Soms heb je zelf niet eens door waar je eigenlijk bang voor bent en komt dat pas naar boven op het moment dat je met iemand praat’’, aldus Iris.
Is het handig voor een werkgever om voor medewerkers te bepalen of ze thuis moeten werken of op kantoor? Iris: ‘’Ik vind het een moeilijke discussie. Mensen hebben behoefte aan zekerheid, maar je kan ook niet alles top-down beslissen. Ik denk ook niet dat er één goede weg is. Want als je kijkt naar waar mensen stress van krijgen, is dat onzekerheid en sociaal isolement. Als mensen spanning hebben om weer naar kantoor te gaan of depressieve klachten ervaren, werkt het juist het meest helend om weer sociaal contact aan te gaan, hoe tegenstrijdig het ook klinkt. Als mensen in verbinding staan, leidt dit tot minder verzuim, minder fysieke en psychische klachten.”
Hybride werken
Bij Sterk Werk werken wij hybride: gedeeltelijk thuis en een deel op kantoor. Iris is van mening dat deze vorm van werken niet voor eeuwig is. ‘’Mensen hechten veel belang aan het onderdeel van een groep zijn. Je hebt op afstand niet die speciale afstemming in non-verbaal gedrag. Dat heb je wel echt nodig om een connectie te maken met elkaar en je ergens onderdeel van te voelen.”.
Kijkend naar de voordelen van hybride werken noemt Iris het waardengericht leven. ‘’Het draait om meer dan alleen werken. Ik werk persoonlijk om te leven, maar we leken naar een modus te gaan waar we leefden om te werken. Het voordeel van hybride is dat er ook meer waarde wordt gehecht aan het stuk buiten werk, mits je dat goed kan afbakenen.’’
Werkstress ligt op de loer
Werkstress met betrekking tot hybride werken ligt op de loer in deze onzekere tijden. In hoeverre uit deze stress zich in het dagelijkse leven? ‘’Wat ik terugkrijg vanuit medewerkers is dat zij meer nadenken over het nut van het werk wat zij doen. Ze slaan bijvoorbeeld ook eerder hun laptop dicht als ze geen zin meer hebben om te werken. Op termijn leidt hybride werken tot concentratie- en motivatieproblemen.”
Waaraan kan een werkgever zien dat actie nodig is als het bij medewerkers, met betrekking tot hybride werken niet goed gaat? ”Het is lastig, omdat het de vraag is wat mensen laten zien. Als iemand weinig bereikbaar is tijdens werkuren of je merkt dat medewerkers snipperdagen opnemen, dan is het goed om het gesprek aan te gaan. Een snipperdag is vaak een soort bijkomdag van alle stress die zich ophoopt van bijvoorbeeld continu achter je scherm zitten en van call naar call gaan. Door het gesprek aan te gaan met medewerkers, kan je uitzoeken wat de onderliggende drijfveer is voor bepaalde keuzes. Dan heb je als leidinggevende een echte ‘spar’-functie. Heel vaak hebben mensen zelf niet door dat wat ze doen eigenlijk niet werkt, omdat ze maar in de overlevingsstand zitten.’’
De (belangrijke) rol van interne communicatie en HR
Naast een essentiële rol voor leidinggevenden, ligt er een belangrijke rol voor communicatie en HR om werkstress tegen te gaan. ‘’Een leidinggevende ziet natuurlijk het dagelijks functioneren, wat HR veel minder goed ziet. In die zin kan een leidinggevende heel makkelijk een gesprek aan gaan, maar dat is niet altijd veilig. HR is in deze weer een stuk veiliger. Daarnaast is interne communicatie belangrijk, door af en toe beelden te laten zien van hoe de werkdag van iemand eruit ziet. Dat beeld kan je vervolgens ter inspiratie delen met andere werknemers. Het is belangrijk dat communicatie en HR de krachten bundelen’’.
