Dat Pieter Omtzigt als stemmenkanon politiek Den Haag op zijn grondvesten doet sidderen, is bekend. Dat nu ook de media zich naar hem moeten schikken, is nieuw. Wat betekent deze game changer voor PR-mensen, woordvoerders en mediatrainers die hun Boegbeelden communicatie-proof maken?
Lijstrekker van het Nieuw Sociaal Contract (NSC) Pieter Omtzigt overweegt niet mee te doen aan de verkiezingsdebatten op TV als er maar kort op een onderwerp mag worden gereageerd. “Voor daadwerkelijke oplossingen (…) is dertig seconden niet voldoende.”
In zijn boek Een Nieuw Sociaal Contract schrijft hij dat de politiek “zich bij tijd en wijle ook laat neerzetten als een spelshow die draait om snedige oneliners in plaats van een moeizaam proces om grote maatschappelijke uitdagingen op te lossen” meldt NRC. “Tot iemand gewoon zegt dat hij het zo niet meer wil”, vervolgt Raoul Du Pré in zijn commentaar in de Volkskrant. “Zoals Pieter Omtzigt nu doet. Hij maakt furore met een gedetailleerd, doortimmerd en soms ingewikkeld verhaal over het disfunctioneren van de overheid, de uitvoeringsorganisaties en het belang van betere wetgeving. Dat is niet geschikt voor een TV-format met zes of meer sprekers. Omtzigt is deze herfst alleen beschikbaar voor spreekbeurten, diepgaande debatten en gesprekken met twee of drie personen die echte keuzes (…) duidelijk willen maken. Als dat nou eens navolging krijgt”, schrijft Du Pré hoopvol.
In NRC brak columniste Caroline de Gruyter onlangs ook al een lans voor meer rust in de communicatie gelederen. “Serieuze programma’s maken die zo knettergoed zijn dat niemand er omheen kan. Links niet, rechts niet, niemand. Burgers verdienen topkwaliteit, juist nu. Investeer in de agora*, voor het te laat is.”
Dat zou betekenen dat onderstaande do’s en don’ts voor een debat of interview in de prullenbak kunnen.
Do’s and don’ts
Pak de regie!
Kernboodschap en conclusie als eerste.
Herhaling is tijdverspilling.
Schrap niet-essentiële informatie.
Wees vastberaden.
Reageer snel op alles en iedereen.
Blijf gefocust.
Oefen vooraf.
En volgens de Wet van Omtzigt worden ze dan vervangen door:
Neem de tijd om de context en achtergrond uit te leggen.
Zorg voor gedetailleerde en goed doordachte argumenten.
Gebruik verhalen en (humoristische) voorbeelden om je boodschap levendig te maken.
Luister aandachtig naar je mede-gesprekspartner.
Val niemand in de reden.
Toon begrip voor verschillende standpunten.
Geef ter afronding je emailadres als mensen meer willen weten.
Oefen vooraf.
Natuurlijk zijn de lijstjes hierboven met een vette knipoog geschreven. We moeten namelijk ons vak doorlopend blijven relativeren. Aan de andere kant is het zeker de moeite waard een tijdje de proef op de som te nemen. Onthaasten kan nooit kwaad. In de Talkshow waar ik aan mee werk, wordt de regisseur al nerveus als een onderwerp met vier gasten langer dan negen minuten duurt. Slow TV, en dan niet alleen bij Boomers zoals ik, scoort goed. Onderzoeksjournalistiek krijgt op redacties ook steeds meer tijd en ruimte en voorziet in een behoefte. Podcasts, waar je echt voor moet gaan zitten, doen het goed bij jong en oud. Bij dit alles moet ik denken aan mijn docent journalistiek die in 1982 op een vraag van mij: Hoe lang moet het artikel worden, zei: “Zijn natuurlijke lengte…” Hij had toen al gelijk.
*Agora: Griekse benaming voor ‘plein’ of ‘marktplaats’: het hart van de stad en dé plek om kennis en wijsheid te delen en op te halen. Het is de plek waar ontmoeting en inspiratie centraal staan. (Bron: Wikipedia)
Dick van Gooswilligen is 40 jaar actief op het snijvlak van journalistiek en communicatie.
